Etik İkilemleri
- ByKorel
- 2 Ağu 2019
- 2 dakikada okunur
Merhaba, ben Korel. Son yazımda ahlak ve etik kavramlarını öğrenmiştik. Şimdilik bu kadar öğrenme yeter, biraz da eğlenelim. Size aşağıda “Etik ikilem” soruları soracağım ve kendinizce cevaplayacaksınız. Sorular size eğlenceli gelmeyebilir ama ben böyle konuları tartışmayı her zaman eğlenceli bulmuşumdur. Ağlamayı bırakıp düşünme vakti.
Etik ikilemi dediğimiz şey, ahlaki açıdan birbiriyle çatışan ancak iki tarafın da tartışılabilir olduğu durumlardır. Tren örneğini bildiğinizi umuyorum. Bilmiyorsanız hayatınızı bir sorgulayın lütfen. Bu basit örnekle başlayalım.
“Bir tren, raylardan kaçamayacak durumda olan 5 kişinin üzerine doğru gitmektedir. Siz, rayların ayrıştığı noktada, tamamen güvenli bir konumda bulunuyorsunuz ve trenin hangi yöne gideceğine karar verebilecek konumdasınız. Eğer ki rayları değiştirirseniz, trenin de rotası değişecek ve 5 kişi kurtulacak. Ancak, eğer ki bunu seçerseniz ve rayları değiştirecek olursanız, bu defa da yeni rotada bulunan, yine kaçamayacak durumda olan diğer 1 kişi var (bu siz değilsiniz, başka bir kişi) ve bu defa da o kesinlikle ölecek. Bu durumda ne yapardınız? Rayları değiştirir ve trenin o 1 kişi üzerine gitmesine mi neden olurdunuz, yoksa değiştirmez miydiniz ve 5 kişinin, zaten olacağı şekilde ölmesini mi izlerdiniz? Neden?”
Benim için karar vermesi gayet basit olsa da sorduğum insanların karar vermede çektiği zorluğu şaşkınlıkla izledim. Rayları değiştirir ve bir kişinin ölmesini seçerdim.
Şimdi işi biraz zorlaştıralım. Raydaki tek kişi hayatınızda en çok değer verdiğiniz insan olsa ne yapardınız. Ben yine rahatlıkla kararımı verip bu sefer beş kişiyi öldürürdüm.
Bu sorunun bir farklı versiyonu da kilolu bir insanı iterek treni durdurma ve beş kişiyi kurtarma imkanınızın olduğu halidir. İşin içine bizzat temas girince tek kişiyi öldüren insanların, beş kişiyi öldürdüğünü gördüm. Bu soruları hepimiz duymuşuzdur. Şimdi farklı birkaç soruya geçelim.
Mona Lisa ve Yavru Köpek
Evinizde yangın var. Mona Lisa’nın orijinal tablosu ve yavru köpeğiniz arasında seçim yapmanız gerekiyor. Sadece birini kurtarabilirsiniz. Hangisini kurtarırdınız?
Yavru köpeği olan biri olmama rağmen sanata çok değer veririm. Bu sebeple, o tatlı bakışlarını özleyeceğim Badem.
Doktor
Tren sorusunun güzel bir versiyonuna gelelim. Doktorsunuz ve acil organ nakli bekleyen beş hastanız var. Elinize basit bir hastalıkla gelen sağlıklı ve bu beş organı bulunduran bir hastanız daha var. İyi durumda olan hastayı yakalanmayacağınız bir şekilde öldürüp diğer beş hastayı kurtarma imkanınız olsa bunu yapar mıydınız?
Şahsen yapmazdım. Çünkü sosyopat olsam da manyak değilim.
Vakit ayırdığınız için teşekkürler…
Kaynakça:
Comments